Headshaking of hoofdschudden is een frusterende aandoening die serieuze gevolgen kan hebben voor het gebruik van het paard. De aandoening wordt omschreven als "een abnormaliteit, waarbij het paard zijn hoofd schudt zonder dat daar een aanleiding van buitenaf voor lijkt te zijn, en dat zo vaak of heftig doet dat het rijden wordt bemoeilijkt of het paard gestresst raakt".
Hoofdschudden kent vele oorzaken. Je kunt hierbij denken aan rijtechnische problemen, een kaak- of tandprobleem, een slecht passend hoofdstel of een pijnlijke rug. Ook pijn in het gezicht kan de onrust met het hoofd veroorzaken. In een aantal gevallen is hiervoor een duidelijke oorzaak te vinden (bijvoorbeeld een bijholte- of een kieswortelontsteking). Maar helaas is bij het grote merendeel van de headshakers de oorzaak van het probleem te wijten aan een zenuwafwijking van de N. Trigeminus (de gevoelszenuw van het gezicht). Dit wordt trigeminus neuropathy of trigeminus-mediated headshaking genoemd.
De klassieke uiting van hoofdschudden toont zich door scherpe, verticale bewegingen van het hoofd. Dit kan zo plots zijn, dat het voor de eigenaar lijkt "alsof er een vlieg in de neus van het paard vloog". Deze bewegingen kunnen gepaard gaan met tekenen van neusirritatie zoals overdreven snorkelen of snuiven met de neus, met de voorbenen naar de neus slaan tijdens het werk, de neus willen wrijven (tegen de bakrand of tegen de voorbenen in stilstand) of de neus beschermen (de neusgaten krampachtig dichtknijpen om de luchtstroom erin te verminderen, met het hoofd schuilen in een hoek).
De oorsprong van het probleem zit dus in de aangezichtszenuw. Er zijn echter veel mogelijke "triggers" die ervoor zorgen dat het probleem tot uiting komt. Om die reden vertonen de patiënten klachten op verschillende manieren en momenten. Verschijnselen kunnen zichtbaar zijn in rust, maar zijn meestal ernstiger tijdens arbeid (en dan bijvoorbeeld wel bij rijden maar niet bij longeren). De klachten kunnen seizoensgebonden zijn (circa 1/3) en zijn dan vaak aanwezig tijdens voorjaar / zomer. De verschijnselen kunnen buiten erger zijn dan binnen en toenemen met fel zonlicht of bij wind.
Bij het onderzoek naar de oorzaak van het hoofdschudden moet er beoordeeld worden of er iets mis is dat pijn of irritatie veroorzaakt in het gezicht. Hiervoor wordt het paard lichamelijk onderzocht inclusief onderzoek van oren, ogen en mondholte. Vervolgens worden de neusgangen, keel en luchtzakken onderzocht door middel van endoscopie en worden de bijholtes en kieswortels beoordeeld op röntgenfoto's. Indien deze oorzaken zijn uitgesloten, is er sprake van trigeminus-mediated headshaking. Dit kan verder worden uitgezocht door de zenuw te verdoven en vervolgens te beoordelen of de klachten verbeteren.
Als er sprake is van trigeminus-mediated headshaking, dan zijn er een aantal mogelijke behandelopties. Al deze behandelingen zijn erop gericht om de prikkelinput te verminderen, danwel om de overgevoeligheid van de zenuw te verminderen.